Özgüven Eksikliği Nedir, Belirtileri Nelerdir? Özgüveni Artırmak İçin Neler Yapılabilir?

Özgüven eksikliğini doğru anlayabilmek için özgüvenin ne olduğunu anlamalıyız. Çünkü özgüven, sağlıklı seviyede olmalıdır. Fazlası da eksikliği de sorundur. Peki özgüven nedir?

Özgüven Nedir?

Özgüven, özsaygı, özdeğer gibi tanımlamalar, kişinin kendini nasıl gördüğünü, kendi ile ilgili düşüncelerini ve kendine verdiği değeri açıklar. Özgüven eksikliği, bireyi sınırlandırır ve gelişmesine engel olur. Aynı zamanda sağlıklı toplumsal ve sosyal ilişkiler kurmasını da engelleyen çok önemli bir faktördür.

Özgüveni, bireyin kendisi ile barışık olması olarak da tanımlanabilir. Özgüveni yüksek olan kişiler; kendilerini daha çok sever, birçok konuda kendini yeterli görür ve kendine değer verir. Kendisi ile barışık olan özgüvenli birey, çevresi ile de iyi ilişkiler kurabilmektedir. Özgüven, bebeklik aşamasında oluşmaya başlar ve bebekken ailemizle kurduğumuz ilişki özgüven gelişiminde çok önemli bir yere sahiptir. Bebeklik ve çocukluk döneminde ihmal edilerek büyütülen bireylerin, özgüvenleri  de olumsuz yönde etkilenmektedir. Elbette, bunun dışında da birçok faktör özgüven eksikliğini etkileyebilir.

Özgüven Eksikliği Nedir?

Düşük seviyedeki özgüveni tanımlamak için sağlıklı seviyedeki özgüveni de iyi bilmek gerekir. Birey, kendini olduğu haliyle kabul edebiliyorsa, kendisine saygı gösterebiliyorsa, kendini takdir edebiliyorsa ve tüm hatalarına – eksiklerine rağmen kendini değerli olarak tanımlayabiliyorsa sağlıklı seviyede bir özgüveni vardır.

Kişi kendini sürekli yetersiz, zayıf, kötü, eksik görüyorsa; kendini her zaman acımasızca eleştiriyorsa, değersiz olduğunu düşünüyorsa eksik özgüven yaşıyor olabilir. Özgüven eksikliği, sosyal fobi başta olmak üzere birçok rahatsızlıkta rol oynayabilir; hatta rahatsızlığı başlatan faktör olabilir.

Sağlıklı Özgüven Nedir?

Sağlıklı özgüven, özgüvenin dengede olmasını ifade eder. Düşük özgüven; kişinin kendisini hep olumsuz yönlerinde bakara değerlendirmesidir. Güçlü ve iyi olduğu taraftlarını görmezden gelir. Aşırı özgüvenli birey ise, sadece olumlu yönlerine odaklanır ve mükemmelmiş gibi hisseder. Narsisizm de görülebilir. O yüzden, hem düşük özgüven hem de aşırı özgüven zararlıdır. 

Özgüven Eksikliğinin Nedenleri Nelerdir?

Özgüven, çocukluk hatta bebeklik yıllarında oluşmaya başlar. Ailenin ve çevrenin davranışları özgüven oluşumunda önemli bir yere sahiptir. Çocukluk yıllarında özgüven kırıcı davranışlara maruz kalan bireyler, yaşamlarının ileriki aşamalarında da özgüven eksikliği yaşarlar. Özellikle 2-6 yaş arası dönemde ailesi tarafından sevilmeyen, ihmal edilen veya sürekli akranları ile kıyaslama yapılan çocuklar ileride özgüven sorunları yaşamaktadır.

Özgüven eksikliği yaşanmasının bazı nedenleri:

• “Sen asla yapamazsın.” , “Beceriksizin tekisin.” vb. gibi tepkilerle geçen çocukluk yılları ve sürekli eleştirilmek,
• Ebeveynlerin aşırı korumacı tavırlar sergilemesi ve çocuğun hareket alanının çok kısıtlanması,
• Boşanma süreci ile ortaya çıkan bazı sorunlar,
• Aldatılmak, terk edilmek…
• Herhangi bir işte veya hayatınızın bir aşamasında başarısız olmak ve bu yüzden sürekli başarısızlık korkusu hissetmek,
• Hayal kırıklığı, başarısız olma gibi kavramları fazla ciddiye almak ve bu gibi durumlara aşırı hassasiyet göstermek, takıntılı olmak,
• Sürekli ağır özeleştiriler yapmak…

Çocukluk ve gençlik yılları bu gibi tepkiler ve eleştiriler ile geçen bireyler, yetişkinlik döneminde de olumsuzluklar yaşayabilir ve bu durumun artık kendi kaderleri olduğuna inanmaya başlayabilir. Oysa özgüven eksikliği, profesyonel destek alarak aşılabilecek bir problemdir.

Özgüven Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Özgüven eksikliğinin belirtileri kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak kabul edilen bazı belirtileri vardır. Birey, yenilgiyi baştan kabullenmiştir. Zorlayıcı veya olumsuz bir durumla karşılaştıklarında bununla kesinlikle başa çıkamayacaklarını düşünürler. Çok basit, herkesin yapabileceği bir iş için bile “çok zor” veya “yapılamaz” gibi düşünebilirler. Kendilerini toplum içerisinde geri planda tutmaya çalışırlar.

Eleştirileri hemen kabul ederler ve kendileri de yıkıcı özeleştiriler yapmaktan çekinmezler. Karar vermek onlar için çok zordur. Karar verirken daha çok çevrelerinin isteklerine ve düşüncelerine önem verirler. Kendi istek ve düşüncelerini görmezden gelirler.

Yeni bir ortama girmekten çekinirler. Yeni arkadaşlıklar kurmak veya hiç tanımadıkları insanlardan oluşan bir toplulukta konuşmak onlar için çok zordur. 

• Çok kırılgandırlar.
• İnsanlara karşı aşırı güvensizdirler.
• Az konuşurlar.
• Aniden gerçekleşen ağlama nöbetleri yaşayabilirler.
• Hayata karşı çok büyük bir ilgi göstermezler. Genelde her şeyi geçmiş ile kıyaslarlar.
• Anın farkında varamaz, tadını çıkaramazlar.
• Olaylara ve kişilere her zaman en olumsuz tarafından bakarlar. 
• Fazla hayal kurmazlar.
• Kalabalık alan korkusu veya agorafobi geliştirebilirler.
• Kötü niyetli insanları hemen anlayamazlar, aşırı saflık gösterebilirler.
• Stresleri yoğundur.
• Daha depresif ve agresif tavırlar sergileme eğilimleri vardır.
• Kendilerini çirkin olarak hissederler.
• Toplumsal olaylara ve hayata karşı bir inançsızlıkları vardır.
• Takip edildiğini düşünebilir.
• İlerleyen dönemlerde aşırı mutsuzluk hali görülebilir.

Özgüveni Artırmak İçin Neler Yapılabilir?

Herkesin özgüven eksikliğinin sebepleri farklı olabilir. Ama bazı noktalara dikkat ederek özgüvenini artırabilirsin. Tek başına başa çıkmakta zorlanıyorsan profesyonel destek alabilirsin. İhtiyacın olduğunda yardım istemek çok normaldir.

Özgüvenini artırmak için:

• Kendini daha çok sevmeye odaklanmalısın. Unutma ki her birimiz eşsiziz. Herkesin kendine özgü bir değeri vardır. 
• Kendini sürekli eleştirmeyi bırakmalısın. Özellikle de “İşe yaramazın tekiyim.” gibi yanlış inançları fark etmekle başlayabilirsin. Kimse mükemmel değil. Herkes hayatı boyunca birçok hata yapar.
• Hata yaptığını düşündüğün zaman hatalarına üzülmek ve kendini acımasızca eleştirmek yerine, hatalarından ders almayı denemelisin. Bu sayede kendini geliştirmek için de önemli bir adım atmış olacaksın.
• Kendine minik hedefler koymalısın. Çok zorlayıcı ve büyük hedeflerle başlamak motivasyonunu düşürmekten ve özgüvenini kırmaktan başka bir işe yaramaz. Büyük hedefine ulaşmanı sağlayacak küçük hedefler belirlemelisin. Her bir küçük hedefi başardıkça motivasyonunun ve özgüvenin de arttığını fark edeceksin.
• Özgüven sorunun yakın çevren, ailen veya özel hayatından kaynaklanıyor olabilir. Çevrendeki birileri senin özgüvenini düşürüyor olabilir. Belki de bazı insanları hayatından çıkarmanın veya onlarla daha az görüşmenin zamanı gelmiştir. Yeni insanlarla tanışmak için kendine bir şans tanı. Seni aşağıya çeken insanları hayatından çıkar ve sana hak ettiğin değeri gösteren insanları hayatına al. 

Bu maddelerden bir ya da birkaçı sende de varsa, bir uzmandan destek almayı düşünebilirsin. Erken müdahale özgüven eksikliği sorununun çözülmesinden önemli bir yere sahiptir. Bir an önce harekete geçerek özgüven eksikliğini gidermek için bir adım atabilirsin.

Daha iyi bir seni seç!

Beni sosyal medyadan takip etmeyi unutma!